احضاریه دادگاه و دادسرا|نکات مهم و شرایط احضاریه
احضاریه چیست ؟
وب سایت حقوقی یاروکیل به معرفی و بررسی تخصصی احضاریه چیست؟ و شرایط احضاریه پرداخته تا به بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
مقدمه احضاریه :
اصل منصفانه بودن و عادلانه بودن فرایند دادرسی ، اصلی است که بسیاری از کشور ها از جمله ایران ، آن را به رسمیت شناخته و در جهت ایجاد آن در فرایند دادرسی خود ، اقدامات لازم را انجام خواهند داد .
یکی از مسایلی که نشانه ی منصفانه بودن دادرسی می باشد این است که متهم و سایر اشخاصی که به نحوی در فرایند دادرسی دخالت و شرکت دارند ، هم چون شاکی و شهود و .. ، از روند دعوا و اقدامات صورت گرفته ، مطلع شده تا بتوانند خود را جهت انجام اقدام مقتضی و مناسب آماده کنند .
برای نیل به این هدف ، قانون گذار سه نهاد را تعیین و پیش بینی نموده است :
- ابلاغیه
- اخطاریه
- احضاریه
هر یک از این سه نهاد ، با توجه به کاربرد خود ، حسب مورد در موارد مختلف ، مورد استفاده قرار می گیرند .
در این مقاله ، به احضاریه پرداخته و معنای آن و موارد صدور و شرایط آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد .
جهت دریافت چیستی و معنای احضاریه ، ابتدا باید به معنا و تعریف کلمه ی احضار بپردازیم .
احضار در لغت به معنای به حضور طلبیدن و فرا خواندن است .
در صورتی که مقام قضایی بخواهد بنا به دلایل قانونی ، هم چون انجام تحقیقات مقدماتی ، اشخاص دخیل در دادرسی را نزد خود احضار کند ، به وسیله ی برگه ای تحت عنوان احضاریه ، این امر را انجام می دهد .
بنابراین احضاریه وسیله ای است که به موجب آن ، امر احضار اشخاصی هم چون متهم ، شاکی ، مطلعین و شهود ، نزد مقام قضایی انجام می گیرد .
انواع معانی احضاریه :
احضاریه در اصطلاح حقوقی ، در دو معنای عام و خاص به کار برده می شود :
احضاریه در معنای عام :
احضاریه در معنای عام خود ، به معنای ابلاغیه می باشد .
ابلاغیه اعم از ابلاغیه در مسایل حقوقی و کیفری می باشد .
در این معنا ، احضاریه در واقع قسمی از ابلاغیه می باشد .
انواع احضاریه در معنای عام :
- ابلاغیه جهت وقت دادرسی
- ابلاعیه ی حضور در دادگاه جهت مشاهده کردن نظر کارشناس
- ابلاغیه ی حضور متهم در دادسرا ، به همراه قید نمودن نتیجه ی عدم حضور
احضاریه در معنای خاص :
احضاریه در معنای خاص خود ، به معنای برگه ای است که به موجب آن ، متهم و یا سایر اشخاص دخیل و مرتبط با دعوای کیفری ، هم چون شاکی و یا شهود و مطلعین ، جهت حضور در دادسرا ، احضار می شوند.
هر دادسرا وضیفه ای دارد که میتوانید در مقاله انواع دادسرا آن را مطالعه نمایید.
چگونگی احضار متهم :
ماده ی صد و شصت و هشت قانون آیین دادرسی کیفری ، مقرر می دارد که مقام قضایی جهت احضار اشخاص تحت عنوان متهم ، باید لزوما دلایلی که موجب توجه اتهام به شخص می شود را در دست داشته باشد .
بنابراین اگر مقام قضایی ، بدون دلیل اقدام به احضار شخصی نماید ، در این صورت مرتکب تخلف شده و به محکومیت انتظامی تا درجه ی چهار ، محکوم خواهد شد .
احضار متهم ، به وسیله ی مامورین ابلاغ انجام می گیرد و این مامورین بدون لباس رسمی و صرفا با ارائه ی کارت شناسایی وظیفه ی خود را انجام خواهند داد .
برگه ی احضاریه در دو نسخه تنظیم شده و یکی از آن متعلق به متهم و دیگری پس از امضا به مامور ابلاغ مسترد خواهد شد .
احضار شهود :
به موجب ماده ی دویست و چهار قانون آیین دادرسی کیفری ، مقام قضایی , به در خواست اصحاب دعوا و یا به تشخیص خود ، اشخاصی را که جهت روشن شدن موضوع الزامی و ضروری بداند را احضار خواهد کرد .
با ابلاغ احضاریه ، شهود مکلف به حضور در نزد مقام قضایی می باشند .
اگر بدون عذر موجه ، شهود از حضور امتناع نمایند ، جلب خواهند شد .
و اگر شهود جهت امتناع از حضور خود ، علت موجهی داشته باشند ، به طور مجدد احضار خواهند شد .
احضار کارشناس :
پس از آن که مقام قضایی موضوعی را به کارشناس ارجاع داد ، کارشناس مکلف به اطهار نطر در آن خصوص خواهد بود .
اگر اظهار نظر کارشناس دارای نقص باشد و یا اخذ توضیح از کارشناس ضرورت داشته باشد ، در این صورت مقام قضایی جهت حضور کارشناس برای او احضاریه ارسال خواهد نمود و اگر کارشناس از حضور خود داری کند ، جلب خواهد شد .
مفاد احضاریه :
احضاریه ی تنظیم شده ، باید حاوی نکات زیر باشد :
- نام و نام خانوادگی شخص احضار شده
- نام مدر شخص احضار شده
- علت احضار شخص
- زمان حصّور شخص در مکان تعیین شده
- محلی که شخص باید در آن حضور یابد
- نتیجه ی عدم حضور شخص در زمان و مکان تعیین شده
استثنا :
همان طور که گفتیم ، ذکر علت احضار شخص ، در برگه ی احضاریه لازم می باشد .
در برخی موارد ، ممکن است که بنا به تشخیص مقام قضایی ، علت احضار شخص در برگه ی احضاریه قید نگردد .
قانون گذار در ماده ی صد و هفتاد قانون آیین دادرسی ، در سه مورد اجازه ی عدم درج علت احضار را صادر کرده است .
به جهت ملاحظاتی هم چون موارد زیر ، عدم درج علت احضار ، به مصلحت می باشد :
- حیثیت اجتماعی متهم
- عفت عمومی
- امنیت عمومی
در صورتی که به تشخیص مقام قضایی ، علت احضار در برگه ی احضاریه قید نگردد ، در این صورت شخص احضار شده جهت اطلاع یافتن از علت احضار خود ، می تواند به دفتر مرجع قضایی مراجعه نماید .
تفهیم احضاریه :
ابلاغ احضاریه ، به این دلیل انجام می گیرد که شخص از مفاد آن مطلع شده و اقدامات لازمه را انجام دهد .
در صورتی که شخص احضار شده ، در واقع بی سواد باشد و امکان اطلاع یافتن از مفاد احضاریه توسط او وجود نداشته باشد ، بنابراین قانون گذار مامور ابلاغ را ملزم نموده است که مفاد احضاریه را به وی تفهیم کند .
فاصله ی احضار تا حضور :
قانون گذار ، جهت ایجاد فرصتی برای شخص احضار شده ، جهت کسب امادگی برای دفاع از خود ، مقرر نموده است که میان تاریخ ابلاغ احضاریه تا زمان حضور ، حداقل پنج روز باید فاصله وجود داشته باشد .
موارد ارسال احضاریه :
با مراجعه به قوانین مختلف ، متوجه می شویم که احضاریه در موارد زیر برای اشخاص ارسال می گردد :
- احضار متهم
- احضار شاکی
- احضار جهت سازش
- احضار جهت اتیان سوگند
- احضار کارشناس
احضار از طریق اگهی :
مطابق ماده ی صد و هفتاد و چهار قانون آیین دادرسی کیفری ، در مواردی که محل اقامت متهم و یا محل شغل و کسب او معین نبوده و اقدامات مقام قضایی جهت دستیابی که متهم فاقد نتیجه باشد ، احضار شخص از طریق انتشار یک نوبت آگهی در روزنانه ی کثیر الانتشار ملی یا محلی انجام می گیرد .
در این اگهی عنوان اتهام شخص ذکر شده و شخص به مهلت یک ماه از تاریخ انتشار اگهی احضار می شود .
احضاریه الکترونیکی :
به تدریج با پیشرفت فناوری ، جهت رفع مشکلات احضار از طریق برگه ی احضاریه توسط مامورین ابلاغ ، ماده ی صد و هفتاد و پنج قانون آیین دادرسی کیفری ، امکان استفاده از سامانه های رایانه ای را جهت احضار الکترونیکی و سایر خدمات را فراهم نمود .
نحوه اطلاع از احضاریه :
جهت اطلاع از احضاریه ی الکترونیکی ، اشخاص باید ابتدا وارد سامانه ی ثنا ( ثبت نام الکترونیکی ) شده و با وارد کردن کد ملی و رمز شخصی خود ، به احضاریه ی الکترونیکی ارسال شده دست یابی یافته و از مفاد آن اطلاع حاصل نمایند .
تخلف از احضاریه :
متهم با ابلاغ احضاریه ، ملزم به حضور نزد مراجع قضایی می شود و در صورت تخلف از این تکلیف ، قانون گذار به موجب ماده ی صد و هفتاد و نه ، ضمانت اجرای جلب متهم را تعیین نموده است مگر آن که متهم برای عدم حضور نزد مرجع قضایی ، دارای عذر موجه تعیین شده توسط قانون گذار باشد .
موارد جلب بدون احضار :
اصولا و معمولا در ابتدا باید با ارسال احضاریه ، متهم را نزد مرجع قضایی حاضر کنند .
در برخی از موارد ، به تعیین قانون گذار ، امکان جلب متهم بدون احضار قبلی او امکان پذیر دانسته شده است .
علت این امر ، ممکن است به دلیل اهمیت موارد زیر و شرایط خاص حاکم بر آن ها باشد .
تشخیص جلب بدون احضار موارد زیر ، بر عهده ی مقام قضایی رسیدگی کننده به دعوا می باشد .
موارد جلب بدون احضار :
- جرایمی که مجازات آن ها مستوجب سلب حیات ، حبس ابد و قطع عضو باشد .
- در صورتی که محل اقامت و یا محل کسب و پیشه ی متهم مشخص و معین نبوده و اقدامات و تلاش مقام قضایی جهت دستیابی به نشانی او به نتیجه ای نرسد .
- در جرایم تعزیری درجه ی یک تا پنج در صورتی که امکان و احتمال تبانی ، مخفی شدن و فرار متهم وجود داشته باشد .
- اشخاصی که متهم به ارتکاب جرایم سازمان یافته و جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی باشند .
در موارد فوق ، متهم به تشخیص مقام قضایی ، بدون آن که ابتدا احضار شود ، جلب خواهد شد .
