الزام به ایفای تعهد چیست؟

وب سایت حقوقی یاروکیل به معرفی و بررسی تخصصی الزام به ایفای تعهد چیست؟ و شرایط الزام به ایفای تعهد پرداخته تا به بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.

مقدمه الزام به ایفای تعهد:

در سک قرار که بین دو نفر منعقد می شود ، ممکن است که انجام یا عدم انجام عملی ، بر عهده ی یکی از طرفین و یا هر دو طرف معامله قرار گیرد .

به طور معمول ، اشخاص ، با انگیزه های مختلفی اقدام به انعقاد قرار داد با دیگران می کنند .  مفاد قرار داد ، ممکن است که شامل تعهداتی برای هر یک طرفین باشد و در این صورت ، اگر برای عدم انجام این تعهدات ، ضمانت اجرایی وجود نداشته باشد ، در واقع انعقاد قرارداد جهت رسیدن افراد به اهداف خود ، شیوه ای مطمئن و اثر بخش نمی باشد زیرا ممکن است که متعهد به انجام تعهدات خود اقدام نکند .

در این مقاله ، به ضمانت اجرای تخلف از انجام تعهدات می پردازیم .

تعریف تعهد :

تعهد در لغت به معنای وظیفه و تکلیف می باشد و در اصطلاح حقوقی ، شخص به موجب قانون و یا با انعقاد قرارداد ، به انجام و یا عدم انجام امری ملزم می شود .

بنابراین ، تعهد ، همان وظیفه ی شخص متعهد به انجام و یا عدم انجام عملی است که قانون و یا قرار داد برای او تعیین کرده است .

به شخصی که انجام تعهد ، به نفع او می باشد ، متعهد له می گویند .

تخلف از انجام تعهد :

در صورتی که متعهد ، از انجام امری که بر عهده ی او می باشد ، خود داری کند ، تخلف نموده و بنابراین ، متعهد له می تواند ضمانت اجراهای مقرر شده جهت تخلف از انجام تعهد را اعمال کند .

 اثبات تخلف متعهد :

برای آن که بتوانیم ضمانت اجراهای مقرر شده جهت تخلف از انجام تعهد را اعمال نماییم ، در ابتدا باید تخلف متعهد احراز و اثبات شود .

بار اثبات انجام و یا  تخلف از انجام تعهد ، با توجه به نوع تعهد ، حسب مورد بر عهده ی متعهد و یا متعهد له می باشد .

• تعهد به انجام عمل :

در صورتی که مورد تعهد ، انجام یک فعل مثبت باشد مانند ساخت خانه و یا تعمیر اتومبیل ، در این صورت ، بار اثبات انجام تعهد ، بر عهده ی متعهد می باشد . بنابراین در صورتی که متعهد له ، ادعا کند که ساخت خانه توسط متعهد انجام نگرفته است ، این متعهد است که باید ساخت خانه را اثبات نماید در غیر این صورت محکوم خواهد شد .

• تعهد به خودداری از انجام عمل :

به طور مثال اگر مورد تعهد ، خود داری از اشتغال به شغل معینی در مغازه ی فروخته شده باشد ، در این صورت ، متعهد له برای محکوم کردن متعهد ، باید تخلف متعهد را در محکمه اثبات نماید . زیرا اصل بر عدم بوده و گفته ی متعهد در این خصوص پذیرفته می شود مگر آن که خلاف آن اثبات شود .

به طور مثال ، در مثال فوق ، متعهد له باید در محکمه اثبات کند که متعهد در مغازه ی فروخته شده ، به شغل تعیین شده ، اشتغال یافته است .

تخلف از الزام به ایفای تعهد :

در صورتی که تخلف متعهد در محکمه به اثبات رسید ، متعهد له می تواند جهت الزام متعهد به انجام تعهدات خود ، به ترتیب ، اقدامات زیر را انجام دهد .

1-متعهد له ، پس از اثبات تخلف متعهد ، از محکمه الزام متعهد را به انجام تعهدات خود خواستار می شود .

بنابراین اگر بر فرض مثال ، مورد تعهد ، تعمیر اتومبیل متعهد له باشد ، متعهد له می تواند از محکمه بخواهد که متعهد را به تعمیر اتومبیل الزام کند .

2. در صورتی که امکان الزام متعهد به انجام تعهد خود ، ممکن نبود ، اگر ، مورد تعهد به گونه ای باشد که امکان انجام آن توسط شخص دیگری ممکن باشد ، می توان انجام تعهد را به شخص دیگری واگذار کرده و متعهد را ملزم به پرداخت قیمت و هزینه ی آن کرد .

به طور مثال ، در صورت عدم امکان الزام متعهد به تعمیر اتومبیل ، می توان اتومبیل را توسط شخص ثالثی تعمیر کرده و سپس اجرت المثل تعمیر کار را از متعهد دریافت کرد .

شخص متعهد له نیز می تواند خود مورد تعهد را انجام داده و سپس اجرت عمل را از متعهد دریافت کند .

3.  در صورتی که مورد تعهد به گونه ای باشد که  جز شخص متعهد ، شخص دیگری امکان انجام ان را نداشته باشد و نتوان مورد تعهد را توسط شخص دیگری انجام داد ، در این صورت ، اگر الزام متعهد به انجام تعهد ، ممکن نباشد ، متعهد له می تواند اقدام به فسخ قرار داد نماید .

مرجع صالح به رسیدگی الزام به ایفای تعهد:

شخص متعهد له ، جهت اقامه ی دعوا علیه متعهد ، باید در دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت متعهد و یا محل انعقاد قرارداد ، اقامه ی دعوا نماید .

قرارداد با اشخاص و مراجع دولتی :

در صورتی که قرار دادی منعقد شده باشد و هر دو یا یکی از متعاملین این قرارداد ، شخص حقوقی دولتی و یا مرجع دولتی باشد  ،  در این صورت ، اگر هر یک از طرفین قرار داد از انجام تعهدات خود ، خود داری کند و تخلف نماید ، در این صورت ، مرجع صالح به رسیدگی ، دادگاه عمومی حقوقی می باشد و رسیدگی به این دعوا ، از صلاحیت دیوان عدالت اداری ، خارج می باشد .

شرایط امکان اقامه ی دعوا :

برای آن که متعهد له بتواند علیه متعهد ، دعوای الزام به ایفای تعهد را مطرح نماید ، باید شرایطی وجود داشته باشد .

این شرایط عبارتند از :

• بقای قرار داد :

در صورتی می توان از متعهد در خواست انجام تعهد را داشته باشیم که منشا و منبع این تعهد ، که قرارداد منعقده میان متعاملین می باشد ، هم چنان باقی باشد . بنابراین اگر قرارداد ، به هر علت ، اقاله ، فسخ و یا باطل شده باشد ، نمی توان علیه متعهد ، دعوای الزام به ایفای تعهد را خواستار شد .

• امکان اجرای تعهد :

  

تعهدی را می توان به مرحله ی اجرا گذاشت که  امکان اجرای آن وجود داشته باشد .

به طور مثال ، در صورتی که مورد تعهد ، تعمیر اتومبیل باشد و پس از انعقاد قرار داد  ، اتومبیل تلف شده باشد ، امکان اجرای تعهد ، از بین رفته و بنابراین نمی توانیم متعهد را الزام کنیم .

• رسیدن موعد انجام تعهد :

در صورتی که برای زمان انجام تعهد ، طرفین توافق کرده باشند و زمان خاصی را تعیین کرده باشند ، در این صورت ، تا پیش از فرا رسیدن موعد انجام تعهد ، نمی توان متعهد را الزام به اجرای تعهدات خود کرد .

در صورتی که موعدی جهت انجام تعهد تعیین نشده باشد ، تعهد حال محسوب شده و پس از انعقاد قرارداد قابل اجرا می باشد .

• امکان اجرایی تعهد در زمان مقید :

ممکن است که زمان اجرای تعهد ، قید معامله باشد در این صورت تنها در موعد تعیین شده ، امکان اجرای تعهد وجود دارد .

فرض کنید قراردادی مبنی بر تحویل تالار جهت برپایی جشن عروسی بین دو طرف منعقد می شود . زمان انجام تعهد ، روز عروسی می باشد و اگر متعهد ، پس از این زمان و یا قبل از آن ، اقدام به انجام تعهد کند ، مطلوب متعهد له نبوده و بنابراین پس از موعد تعیین شده دیگر تعهد قابلیت اجرا نخواهد داشت و بنابراین نمی توان الزام متعهد را خواستار شد .

حق حبس متعاملین :

ممکن است که طرفین قرار داد ، جهت انجام تعهد ، به حق حبس خود استناد کنند .

حق حبس ، به این معنا می باشد که هر یک از متعاملین ، از انجام تعهد خود ، امتناع کرده تا طرف مقابل خود ، به انجام تعهد خود اقدام کند .

حق حبس ، به موجب امر قانون گذار برای طرفین عقد مقرر شده است .

در صورتی که متعهد ، به استناد حق حبس خود ، از انجام تعهد ، خود داری کند ، نمی توان ، علیه او دعوای الزام به ایفای تعهد را مطرح کرد .

خسارت تاخیر اجرای تعهد :

در صورتی که متعهد ، از انجام تعهد در موعد مقرر ، خود داری کند ، متعهد له علاوه بر امکان اقامه ی دعوای الزام به ایفای تعهد ، می تواند پرداخت خسارت تاخیر تادیه را نیز از متعهد مطالبه کند .

در صورتی که انجام تعهد ، موعد معینی نداشته باشد ، متعهد له باید ابتدا با ارسال اظهار نامه ، انجام تعهد را از متعهد در خواست کند و سپس در صورت امتناع متعهد از انجام تعهد ، اقدام به طرح دعوا ی الزام به ایفای تعهد و مطالبه ی خسارت تاخیر تادیه نماید .

مطالبه ی خسارت عدم انجام تعهد :

در صورتی که امکان انجام تعهد ، به دلایل مختلف ، ممکن نباشد ، متعهد له می تواند از متعهد ، خسارت عدم انجام تعهد را مطالبه کند .

به طور مثال ، اگر زمان انجام تعهد ، قید معامله باشد و تعهد در موعد تعیین شده انجام نگیرد ، همان طور که گفتیم ، دیگر امکان انجام تعهد نبوده و بنابراین ، تنها می توان خسارت عدم انجام تعهد را مطالبه نمود .