حالت کما از دید قانون|وضعیت حقوقی فرد در کما
حالت کما از دید قانون چگونه است؟

وب سایت حقوقی یاروکیل به معرفی و بررسی تخصصی حالت کما از دید قانون و شرایط و نکات حالت کما از دید قانون پرداخته تا به بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
مقدمه حالت کما از دید قانون :
اصولا افراد برای انجام اعمال حقوقی خود ، نیازمند قصد انشا و اهلیت لازم می باشند .
تعریف اهلیت :
اهلیت در واقع به معنای شایستگی دارا شدن و یا اجرای حقوق و تکالیف می باشد .
برای ان که اشخاص بتوانند به انجام اعمال حقوقی مبادرت ورزند ، نیازمند دو نوع اهلیت می باشند .
انواع اهلیت :
اهلیت به دو نوع قابل تقسیم است :
-
اهلیت تمتع :
اهلیت تمتع ، اهلیتی است که شخص در بدو تولد خود دارای آن می شود و این اهلیت شخص ، تا هنگام مرگ وی باقی می ماند .
اهلیت تمتع ، به معنای شایستگی شخص برای دارا شدن حقوق و تکالیف می باشد .
بنابراین می توانیم قائل بر این نظر شویم که تمامی انسان ها دارای اهلیت تمتع می باشند .
-
اهلیت استیفا :
اهلیت استیفا ، اهلیتی است که برای اجرای حقوق و تکالیف ایجاد شده است و به موجب آن ، شخص دارای اهلیت استیفا ، شایستگی و توانایی اجرای حقوق و تکالیف خود را خواهد داشت .
مطابق مطالب فوق ، در می یابیم که تمامی اشخاص دارای اهلیت تمتع می باشند اما ممکن است که برخی از افراد از اهلیت استیفا محروم می باشند .
اشخاصی که فاقد اهلیت استیفا می باشند ، به موجب امر قانون گذار مشخص و تعیین شده اند . به طور مثال ، صغیر غیر ممیز ، شخص مجنون ، شخص سفیه ( در امور مالی ) ، فاقد اهلیت استیفا می باشند .
قانون گذار برای انجام اعمال حقوقی مرتبط با این افراد ، شیوه های مختلفی را میش بینی نموده است که از جمله ی این شیوه ها ، نصب قیم و یا ولی قهری و .. می باشد .
یکی از شرایطی که موجب می شود شخص فاقد قصد انشا و یا اهلیت شود ، قرار گرفتن شخص در وضعیت کما می باشد .
در این مقاله ، به بررسی این وضعیت و هم جنین وضعیت حقوقی چنین اشخاصی از نظر قانون و حقوق می پردازیم .
تعریف حالت کما :

وضعیت کما ، حالتی است که شخص به موجب آن در اغمای عمیقی فرو رفته و در واقع چنین شخصی دچار یک ضایعه ی دماغی شده است و دارای زندگی نباتی می باشد . به این معنا که این شخص ، در واقع نه مرده و نه زنده می باشد و نمی توانیم به طور قطع ، یکی از این دو حالت را برای چنین شخصی حاکم کنیم .
حقوقدانان در انتخاب یکی از دو وضعیت زنده و یا مرده بودن شخص ، با یکدیگر دارای اختلاف نظر می باشند و این مسئله از جهت اثاری که هر یک از این دو نظر در پی خواهد داشت ، دارای اهمیت می باشد .
مطابق دیدگاه غالب و از نظر پزشکی و شرعی ، نمی توانیم شخصی را که در حالت کما می باشد را مرده محسوب کرده و اثار و احکام شخص متوفی را بر وی جاری نماییم .
تفاوت کما و مرگ مغزی :
مطابق نظریه ی متخصصان و پزشکان ، شخصی که دچار مرگ مغزی شده است ، در واقع در حکم مرده بوده و بنابراین می توان اعضای بدن او را به سایر اشخاص بیمار و نیازمند پیوند و اهدا نمود .
اما حالت کما ، مرحله ای ضعیف تر از مرگ مغزی می باشد و نمی توانیم با این قطعیت حکم مردگان را درباره ی چنین شخصی جاری نماییم .
اهلیت شخص در حالت کما :
شخصی که در وضعیت کما به سر می برد ، در واقع دارای اهلیت تمتع می باشد زیرا در قیاس با طفل تازه متولد شده ، وقتی قائل به دارا بودن اهلیت تمتع برای این طفل می شویم ، به طریق اولی نیز این شخص دارای اهلیت تمتع می باشد .
در خصوص اهلیت استیفای این شخص ، با توجه له عدم وجود قصد انشا برای چنین فردی ، نمی توانیم قائل به وجود اهلیت استیفا برای شخصی که در حالت کما به سر می برد شویم .
بنابراین شخص در حال کما ، اگرچه که دارای اهلیت تمتع می باشد اما فاقد اهلیت استیفاست و بنابراین می توانیم او را محجور محسوب کنیم .
وضعیت حقوقی شخص در حال کما :
قانون گذار ، در خصوص وضعیت حقوقی شخصی که در وضعیت کما قرار گرفته است ، مقرره ای را تعیین ننموده است و بنابراین ، برای دریافت و کشف قوانین حاکم بر مسائل حقوقی مرتبط با شخص در حالت کما ، باید به سایر قوانینی که برای موارد مشابه وضع شده اند مراجعه نماییم .
نزدیک ترین وضعیت به شخص در حال کما ، وضعیت غایب مفقود الاثر می باشد .
بنابراین با توجه به مقررات قانون مدنی و قانون امور حسبی در خصوص مسائل حقوقی مرتبط با شخص غایب مفقود الاثر ، شعی در کشف وضعیت شخص در حال کما ، خواهیم کرد .
وضعیت اموال شخص :
شخصی که در حالت کما به سر می برد ، ممکن است که دارای اموالی باشد .
از آن جا که چنین شخصی فاقد اهلیت استیفا و قصد انشا جهت انجام اعمال حقوقی می باشد ، بنابراین باید شخصی را جهت اداره و حفاظت از اموال وی تعیین نماییم .
مطابق مقرراتی که برای غایب مفقود الاثر تعیین شده است ، باید شخصی را تحت عنوان امین برای اداره ی اموال و دارایی های این شخص تعیین کنیم .
در عمل ، محکمه ی قضایی صالح ، شخصی را به عنوان قیم برای انجام امور مرتبط با اموال و دارایی های شخص در حالت کما منصوب می کند .
شخص قیم موظف است که نفقه ی افراد واجب النفقه ی شخص در حال کما را از محل اموال و دارایی های او بپردازد و با در نظر گرفتن غبطه و مصلحت شخص و مقررات قانون ، در امور مالی وی مداخله داشته باشد .
دخالت و تصرف وراث :

آیا ورثه ی شخص در حال کما ، می توانند در اموال و دارایی های وی تصرف و مداخله داشته باشند ؟
همان طور که بیان کردیم ، نمی توانیم شخص در حال کما را مرده فرض کنیم و چنین شخصی در واقع زنده می باشد .
شرط تصرف وراث در اموال مورث ، مرگ مورث می باشد و با زنده انگاشتن شخص در حال کما ، نمی توانیم برای وراث ، حق دخالت و تصرف در اموال شخص را قائل شویم .
عقود منعقد شده :
ممکن است که شخصی پس از انعقاد عقد با شخص دیگری ، در حالت کما قرار گیرد ؛ در این صورت تکلیف و وضعیت عقد منعقد شده چگونه می باشد ؟
برای پاسخ به این سوال ، باید بین دو نوع عقد جایز و لازم ، قائل به تفکیک شویم :
-
عقود لازم :
منظور از عقود لازم ، عقودی است که با مرگ و یا محجور شدن هر یک از طرفین منعقد کننده ی عقد ، منحل و منفسخ نخواهد شد .
در صورتی که شخصی پس از انعقاد یک عقد لازم مانند عقد بیع ، در وضعیت کما قرار گیرد ، این وضعیت پیش آمده در اعتبار عقد منعقد شده تاثیری نداشته و بنابراین نمی توانیم قائل به منفسخ شدن عقد لازم پس از در کما قرار گرفتیم یکی از متعاملین شویم و در واقع عقد هم چنان با قوت پا بر جا و باقی است .
-
عقود جایز :
عقود جایز ، عقودی هستند که در صورت فوت و یا حجر هر یک از متعاملین حتی پس از انعقاد عقد نیز ، منفسخ و منحل می شوند . بنابراین ، اگر قائل به محجور بودن شخص در حال کما شویم ، عقد جایز منعقد شده توسط این شخص ، پس از قرار گرفتن وی در حالت کما ، منفسخ خواهد شد .
وضعیت همسر شخص :
مطابق مقررات قانون مدنی و سایر قوانین ، با مرگ هر یک زوجین ، عقد نکاح فی مابین آنان منحل می شود .
از آن جایی که نمی توانیم قرار گرفتن شخص در حالت کما را به معنای فوت آن شخص در نظر بگیریم ، بنابراین ، عقد نکاح وی نیز منحل نشده و هم چنان پا بر جا و بر قرار می باشد .
طلاق همسر :
در حقوق ایران ، حق طلاق برای مرد در نظر گرفته شده است .
بنابراین ، برای بررسی امکان و یا عدم امکان طلاق ، باید شخص در حال کما را در نظر گرفته و با این تفسیر ، دو وضعیت قابل تفکیک می باشد :

- شخصی که در حالت کما قرار گرفته است ، زوجه می باشد ؛ همان طور که گفتیم ، حق طلاق برای مرد در نظر گرفته شده است و بنابراین مرد می تواند با رعایت سایر شرایط مذکور در قوانین ، اقدام به مطلقه نمودن همسر خود کند .
- اگر شخصی که در وضعیت کما قرار گرفته است ، زوج باشد ، در این صورت برای زوجه امکان طلاق گرفتن وجود ندارد .
زوجه می تواند با مراجعه به محکمه ی قضایی صالح و با استناد به ماده ی ۱۱۳۰ قانون مدنی ، عسر و حرج خود را در خصوص ادامه ی زندگی با شخصی که در حالت کما می باشد ، اثبات کرده و بنابراین از محکمه تقاضای صدور حکم طلاق داشته باشد .