پزشکی قانونی|وظایف سازمان پزشکی قانونی|نکات مهم
پزشکی قانونی چیست
وب سایت حقوقی یاروکیل به معرفی و بررسی تخصصی پزشکی قانونی چیست؟ و شرایط پزشکی قانونی پرداخته تا به بهترین نحو شما را از حق و حقوقتان آگاه سازد.
تاریخچه ی پزشکی قانونی :
پزشکی قانونی ، علمی است که قدمت و تاریخی بسیار کهن داشته به گونه ای که مطابق شواهد تاریخی ، در زمان حکومت فرعون در مصر ، طبیبانی بودند که به انجام اقداماتی مشابه به اقدامات پزشکی قانونی هم چون کالبد شکافی و تشریح اجساد می پرداختند .
در دین و قوانین اسلامی ، تشریح اجساد مردگان و نبش قبر آنان ، منع شده است اما در صورتی که برای اثبات بی گناهی یک شخص ، این امور ضرورت داشته باشد ، حاکم شرع ، اذن انجام عمل نبش قبر و یا تشریح اجساد را صادر خواهد کرد .
در ایران نیز برای نخستین بار ، دکتر جاکوپ – ادوار پولاک ، به کالبد شکافی یک مهندس جهت کشف علت مرگ او در زمان ناصرالدین شاه قاجار ، پرداخت .
در این مقاله ، به پزشکی قانونی ، اهمیت و وظایف آن و هم چنین ارتباط آن با دادرسی کیفری می پردازیم .
سازمان پزشکی قانونی :
سازمان پزشکی قانونی ، مرجعی است که در جهت اظهار نظر پزشکی حقوقی برای مراجع قضایی ، صلاحیت دارد .
سابقه ی تاسیس یک اداره تحت عنوان پزشکی قانونی در ایران ، به نه دهه ی پیش باز می گردد . در این زمان ، اداره ی پزشکی قانونی ، زیر نظر و وابسته به وزارت دادگستری فعالیت می کرد .
پس از آن که جوامع پیشرفت کرده و روش های کشف جرایم ، توسعه و گسترش یافت ، و هم چنین با نیاز روز افزون مراجع قضایی جهت پیشبرد وظایف خود به خدمات ارائه شده توسط اداره ی پزشکی قانونی ، اداره ی پزشکی قانونی تبدیل به اداره ی کل گردید . در سال ۱۳۷۲ ، سازمان پزشکی قانونی به عنوان یک سازمان مستقل ، به درخواست متخصصین پزشکی قانونی و تصویب مجلس شورای اسلامی ، تاسیس شد .
مراکز و فعالیت سازمان پزشکی قانونی :
تعداد مراکز سازمان پزشکی قانونی در سطح کشور ، به تعداد ۳۲۰ مرکز می رسد .
این سازمان ، سالانه تقریبا دو میلیون پرونده ی کارشناسی را انجام می دهد .
۸۱ درصد این کارشناسی ها ، مربوط به معاینات بالینی و کمیسیون های تخصصی است . ۱۵ درصد ، به حوزه ی آزمایشگاهی مرتبط است و ۴ درصد آن ، به معاینات و بررسی اجساد و یا مرگ های مشکوک و غیر طبیعی مربوط می شود .
اهمیت پزشکی قانونی :
موارد و اموری که موضوع فعالیت پزشکی قانونی می باشند ، در واقع اموری هستند که در جامعه ، بسیار مهم و تاثیر گذار می باشند .
موضوعات علم پزشکی قانونی ، شامل موارد زیر می باشد :
رد و یا اثبات ابوت و بنوت ، وراثت ، انحرافات جنسی ، تجاوزات جنسی ، حاملگی ، مسمومیت های جنایی و افتراق آن ها از مسمومیت های اتفاقی و خودکشی ها ، سقط جنین ، تعیین سن و ..
وظایف سازمان پزشکی قانونی :
وظایف سازمان پزشکی قانونی ، به طور مختصر ، شامل موارد زیر می شود .
- انجام دادن امور تشخیصی و آزمایشگاهی
- انجام امور پزشکی و کارشناسی های بالینی
- انجام فعالیت های علمی و پژوهشی
- انجام فعالیت های آموزشی مانند آموزش دادن به دستیاران تخصصی و دانشجویان مامایی و پزشکی و حقوق و نیروی انتظامی
- پاسخ دادن به درخواست تایید از جانب مراکز و نهاد های دولتی نیازمند به اظهار نظر کارشناس پزشکی قانونی می باشند .
حیطه ی فعالیت های پزشکی قانونی :
سازمان پزشکی قانونی ، در موارد زیر ، فعالیت دارد :
- پاتولوژی قانونی :
منظور ، بررسی تشریحی معاینات اجساد و همچنین بررسی های علمی مرتبط با تعیین و تشخیص علت مرگ می باشد .
- آزمایش های تشخیصی :
این بخش شامل سرم شناسی ، DNA ، سرولوژی جهت تعیین هویت نمونه های بیولوژیک که در صحنه ی فوت و یا قتل کشف شده و انتساب آن به فرد خاص
- معاینات بالینی و سر پایی :
انجام معاینات نزاع عمومی ، تصادفات و یا سوانح ناشی از کار .
تعیین سن ، فرزند خواندگی ، معاینات گوش ، حلق ، بینی ، دندان پزشکی ، رادیولوژی ، روان پزشکی قانونی شامل رشد عقلانی ، سلامت روانی ، اختلالات هویت جنسی ، تعیین وضعیت روانی شخص برای تنظیم اسناد ثبتی
- کمیسیون ها :
جهت بررسی به اختلافات پزشکان قانونی در نظریات خود و همچنین رسیدگی به موارد قصور پزشکی
متخصصین پزشکی قانونی :
پزشکان متخصص پزشکی قانونی ، در واقع دارای حیطه ی کاری فراتر از نام سازمان پزشکی قانونی بوده و با دریافت مجوز از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، در حیطه های تخصصی پزشکی ، که شامل پزشکی قانونی ، مسمومیت های بالینی و اخلال های پزشکی می باشد ، دارای توانمندی خاص می باشند .
وظایف متخصصین پزشکی قانونی ، در سایت وزارت بهداشت ایران قرار داده شده است .
تخصص متخصصان پزشکی قانونی :
اشخاصی که تحت عنوان متخصصان پزشکی قانونی به فعالیت می پردازند ، باید در موارد زیر دارای تخصص و توانمندی باشند .
شناسایی کلیات پزشکی و قانون ، مرگ شناسی ، مرگ های ناگهانی طبیعی در بالغین و کودکان ، شکنجه و مرگ در زندان ، تشخیص هویت ، تروماتولوژی ( ضرب و جرح ) ، خفگی ها ، غرق شدگی ، تروماهای حرارتی شامل سرما زدگی ، سوختگی و گرما زدگی ، کودک آزاری ، سقط جنین ، نوزاد کشی ، مسائل جنسی در پزشکی قانونی ، برق گرفتگی ، صاعقه زدگی ، کلیات سم شناسی ، الکل ها و داروهای مخدر و توهم زا ، آفت کش ها و سموم گازی و سموم دارویی .
نقش پزشکی قانونی در فرایند دادرسی کیفری :
پزشکی قانونی ، همان طور که بیان کردیم ، دارای اهمیت بسیار زیادی در جامعه و سیستم قضایی کشور می باشد .
در این قسمت ، به نقش پزشکی قانونی ، در فرایند رسیدگی و دادرسی کیفری مراجع قضایی می پردازیم .
- حضور در صحنه ی جرم : با توجه به ماده ی ۱۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره ی آن
- اظهار و اعلام نظر در خصوص سلامت روانی متهم : علت این امر ، این است که به موجب ماده ی ۱۴۹ قانون مجازات کیفری ، در صورتی که مرتکب جرم در حین ارتکاب جرم ، مجنون باشد ، فاقد مسئولیت کیفری خواهد بود .
- اظهار نظر در مورد شخصیت متهم : در جهت تلاش برای انطباق نوع مجازات با شخصیت و وضعیت محکوم
- معاینات و اظهار نظر در مورد جراحات و آسیب های جسمانی و صدمات بدنی
- معاینه ی اجساد
- تشخیص و تعیین علت فوت
- حاضر شدن در اجرای حکم قصاص و یا قطع عضو در جهت اعمال ماده ی ۳۹۳ و ۳۹۴ قانون مجازات اسلامی
- عضویت در شورای دادرسی الکترونیکی ، مطابق ماده ی ۶۴۹ قانون آیین دادرسی کیفری
- تجمیع ارایه و روز آمدی اطلاعات
- بررسی امکان اجرایی حکم تعزیری با پاسخ به سوالاتی همچون آیا محکوم علیه قادر ب تحمل مجازات حبس و یا شلاق می باشد ؟ ایا اعمال مجازات ، موجب تشدید بیماری محکوم و یا تاخیر در بهبودی او می شود ؟
- حاضر شدن در هنگام اجرای حکم سلب حیات محکوم علیه
- تعیین سن
بنابراین سازمان پزشکی قانونی ، با انجام اقدامات فوق ، در فرایند دادرسی کیفری ، مداخله و نقش خواهد داشت .
پس از بررسی سازمان پزشکی قانونی و وظایف و نقش آن در دادرسی ها ، به دو مورد از پر کاربرد ترین وظایف این سازمان می پردازیم .
تشخیص هویت :
تعیین و تشخیص هویت توسط سازمان پزشکی قانونی ، ممکن است که بر روی افراد زنده و یا اجساد انجام گیرد .
تعیین هویت اشخاص زنده ، ممکن است که به دلیل طفل بودن شخص ، فراموشی و یا داشتن عقب ماندگی ذهنی انجام گیرد .
اجساد نیز به دلایلی هم چون مرگ به علت حوادث جمعی ، سوانح هوایی ، بلایای طبیعی ، آتش سوزی ، مرگ های مشکوک و غیر طبیعی و هم چنین جنایات ، مورد تعیین و تشخیص هویت قرار می گیرند .
تشخیص هویت ، یکی از مهم ترین و پر کاربرد ترین کار های تخصصی سازمان پزشکی قانونی می باشد و علت این امر ، تاثیر نتیجه ی آن بر روی اموری هم چون بیمه ، ارث ، مهاجرت و جنایاتی هم چون قتل و تجاوزات و … می باشد .
احراز و تعیین هویت ، به وسیله ی علائم ظاهری هم چون مدارک و متعلقات شخص مانند کارت شناسایی ، عینک ، سمعک ، دندان مصنوعی ، البسه و یا با توجه به وزن ، سن ، رنگ پوست ، مو ، خالکوبی و .. انجام می گیرد .
ضرب و جرح :
پزشکی قانونی ، به تشخیص ضرب و حرج می پردازد .
ضرب : به معنای اسیب و صدماتی است که بدون خونریزی و یا از هم گسیختگی ظاهری می باشد . تورم ، کوفتگی ، سیاه شدگی ، سرخ شدگی ، کبودی ها و … از جمله مصادیق ضرب می باشند .
جرح : در صورتی که اسیب وارد شده ، همراه با خونریزی بوده و بافت بدن ، از هم گسیخته شود ، جرح واقع شده است .
پارگی ، بریدگی سطحی و عمیق ، پوست رفتگی ، اسیب مختصر تا شدید احشایی و یا صدمه ی مغزی ، از مصادیق جرح می باشد .
